ATOPİK DERMATİT (EGZEMA)
Atopik dermatit (Egzema) (AD),
bir çok faktöre (genetik, çevresel) bağlı olarak kronik bir cilt
hastalığıdır. Çoğunlukla erken çocukluk döneminde başlar. Atopik yürüyüş
olarak adlandırdığımız sürecin ilk basamağında yer alır. Bu özelliği
ile ileriki yaşlarda astım ve alerjik rinit gibi diğer alerjik
hastalıkların gelişiminin habercisi olma özelliğini taşımaktadır. Atopik dermatit (Egzema), hastaların ve ailelerinin yaşam kalitelerini olumsuz yönde etkilemektedir.
Cildimiz vücudumuzu dış etkenlerden koruyan en önemli organımızdır.Atopik dermatit (Egzema)
hastalarında cildin bariyer özellikleri bozulmuştur. Bu bozulmanın
hangi nedenden kaynaklandığını tam olarak bilemiyoruz. Bariyer
fonksiyonlarının bozulması yanında yoğun bir immünolojik reaksiyonda
Atopik dermatit (Egzema) hastalarında görülmektedir. Cildin bariyer
fonksiyonlarının bozulması ile su tutma özelliği azalır. Ve ciltte
kuruluk başlar. Kuruluk atopik dermatitin en önemli özelliğidir.
Kuruluğa yoğun bir kaşıntı eşlik eder.
Bariyer fonksiyonları bozulmasının diğer
olumsuz yanı ise alerjenler kolayca cildi geçerek bağışıklık
sistemimizi uyarırlar ve alerjik reaksiyon gelişmesine neden olurlar. Bu
da atopik dermatitin şiddetini artırır yani cildin daha da
kötüleşmesine neden olur.
Atopik dermatitli hastaların ciltlerinin
mikroplara karşı savunma özellikleri de azalmıştır. Normalde cildimizde
bulunan mikroplar bu hastalarda enfeksiyonlara neden olabilirler.
Enfeksiyonlar hem atopik dermatit’in şiddetini artırır hem de tedaviye
yanıtı olumsuz etkileyebilir.
Atopik dermatiti olan çocukların
yarısına yakınında besin alerjileri görülebilir. Bu hastaların mutlaka
besin alerjisi yönünden alerji ve immünoloji uzmanı tarafından
değerlendirilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Besin alerjisi ne neden
olan besinler sıklıkla;
- İnek sütü,
- Yumurta,
- Buğday,
- Kuruyemişler (fındık, fıstık vb),
- Yer fıstığı,
- Balık,
- Kabuklu deniz ürünleridir.
Ev tozu akarları, evcil hayvan alerjenleri ve polenler de atopik dermatit hastalarında alerjiye neden olabilir.
Bebeklerde ilk aylarda yanaklarda kızarıklık, kaşıntı ile seyredebilir. Beraberinde besin alerjisi olabileceği unutulmamalıdır.
Atopik Dermatit (Egzema) Belirti ve Bulgular
Atopik deramtitin en önemli bulgusu cilt
kuruluğudur. Kuruluğa bağlı olarak ciltte kaşıntılar meydana gelir.
Kaşıntı atopik dermatite özgü cilt yaralarının çıkmasına neden olur.
Kaşıntıyı terleme, sıcak, tahriş edici maddeler ve alerjenler artırır.
Kaşınma ile cilt bütünlüğü daha da bozulur ve egzema olarak
tanımladığımız yaralar meydana gelir.
Egzema kızarık, üzeri pütürlü ve sızıntı bulunan lezyonlardır ve hastanın yaşına göre vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkar.
Egzemalar
- süt çocukluğu döneminde en sık yüzde (sıklıkla yanaklarda), saçlı deride, diz ve dirsek bölgelerinde ve kulak arkasında görülür. Bez bölgesi genellikle etkilenmemiştir.
- İki yaşından büyük çocuklarda daha çok dirsek önü, diz arkası, boyun, el ve ayak bileği bölgesini tutar. Yüz ve göz kapaklarında bu dönemde lezyon görülmemeye başlar. Tutulan bölgelerde deride kalınlaşma, kabalaşma ve deri çizgilerinin belirginleşmesi gözlenir.
- Ergenlik döneminde kaşıntı ve deride kalınlaşma ön plandadır. Lezyonlar daha çok el ve ayak bilekleri, kol ve bacakların iç yüzlerinde, göz çevresi, yüz, boyun ve gövdenin üst kısmındadır. Bu dönemde egzama sadece ellerde görülebilir. Genellikle ciltte çizgilenme, kalınlaşma ve rengin kahverengileşmesine neden olur.
Atopik Dermatit (Egzema) Tedavi
Atopik dermatit kronik bir hastalıktır
ve kür sağlayacak bir tedavi yöntemi yoktur. Hafif vakaların önemli bir
bölümü kendiliğinden geçer.
Tedavinin hedefleri:
- İlaç tedavisi
- Cildin nemlendirilmesi
- Koruyucu önlemler
İlaçlar ile tedavideki amacımız, ciltte
meydana gelen alerjik reaksiyonların baskılanmasıdır. Atopik dermatiti
olan hastalarda ciltte bağışıklık sistemimize ait hücrelerin birikimine
bağlı iltihabi bir süreç vardır. Bu iltihabi sürecin baskılanması
tedavinin en önemli basamağını oluşturmaktadır.
Atopik dermatitli hastalarda bu tedavi
için daha çok lokal uygulanan ilaçlar kullanılır. Ama tedaviye dirençli
hastalarda sistemik olarak kullandığımız ilaçlarda bulunmaktadır.
Tedavide kullanılan en etkin ilaçlar
kortizon (kortikosteroid) içermektedir. Sadece egzemanın olduğu yerlere
sürülür. Bu ilaçları kullanırken mutlaka hekim tavsiyesine uyulmalıdır.
Tüm vücuda yayılacak şekilde kullanılmadıkları sürece ciddi yan etkilere
yol açmazlar.
Olası yan etkileri arasında deri
incelmesi, renklenmede azalma, çizgilerin oluşması, deri altı kanamalar,
deri altı damar genişlemeleri sayılabilir. Çok güçlü etkiye sahip
kortizonlu ilaçların uzun süre deriye uygulanması ile nadiren ciddi
sistemik etkiler de ortaya çıkabilir. Bu nedenle hastalar doktoruna
danışmadan bu ilacı kullanmamalıdır.
Tedavide uyulması gereken ilkeler ise
hastalığın kontrolünü sağlayacak en zayıf etkiye sahip kortizonlu ürünü
seçmek ve kontrol sağlanır sağlanmaz da daha zayıf etkili bir ürüne
geçmektir. Özellikle yüz gibi hassas bölgelerde mümkün olan en zayıf
kortizonlu kremi kullanmaya özen gösterilmelidir. Kortizonlu kremler
banyodan hemen sonra ve nemlendiricilerden önce kullanılmalı ve yalnızca
egzemanın olduğu bölgeye uygulanmalıdır. Saçlı deride losyonlar ve
kremler yaşa bağlı olarak seçilebilir
Kortizon içermeyen kremler pimekrolimus
ve takrolimus atopik dermatit tedavisinde kullanılan diğer ilaçlardır.
Kortizonlu ilaçlarda görülen yan etkilere yol açmazlar. Yüz gibi hassas
deri bölgelerinde kullanılabilirler. İki yaşından büyük bebeklerde hafif
ve orta şiddette atopik dermatit tedavisinde kullanılması tavsiye
edilmektedir. Bağışıklık sisteminde sorunu olan çocuklarda
kullanılmamalıdır.
Antihistaminiklerin tedavide yeri
yoktur. Kaşıntının giderilmesindeki etkileri çok zayıftır. Gece
kaşıntısının engellenmesinde yararlı olabilirler. Atopik dermatit
hastalarının egzemalarında enfeksiyon geliştiğinde ki bu durum sıklıkla
görülebilir. Antibiyotik tedavisi kullanılmalıdır.
Fototerapi ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar (siklosporin vb) yeterli yanıt
alınamayan ağır olgularda nadir olarak gerekli olabilir.
alınamayan ağır olgularda nadir olarak gerekli olabilir.
Cildin Nemlendirilmesi
Atopik dermatiti olan hastaların cilt
kuruluğunun giderilmesi çok önemlidir. Bu nedenle ılık suyla banyo
yapmaları gerekmektedir. Hastalığının derecesine göre sıklığına ve
yöntemine (küvet içerisinde ya da duş) doktorunuzla karar
verebilirsiniz. Cildi tahriş edebilecek uygulamalardan kaçınmak gerekir.
Banyodan sonra cildin suyunu korumak amacıyla nemlendiricilerin
kullanılması çok önemlidir. Su bazlı ya da yağ bazlı nemlendiriciler
kullanılabilir. Bu seçimi doktorunuzla birlikte yapabilirsiniz.
Nemlendiricilerin alerjen ya da kimyasal madde içermemesine dikkat edilmelidir.
Atopik dermatit hastalarının alacağı önlemler nelerdir?
1. Kaşıntı ve Döküntüyü Kötüleştiren Şeylerden Kaçının
Kaşıntı, döküntü veya diğer semptomları
neyin daha da kötüleştirdiğini çözmek önemlidir. Kaşınma ve ovalama
cildi tahriş eder ve durumu daha da kötüleştirir. Kaşıntıyı önlemek için
alınacak tedbirler
- Tırnaklarınızı kısa, düz ve temiz tutun.
- Kaşıntı hissettiğinizde nemlendirici uygulayın.
Aşırı sıcak veya nem, alerji, aşırı duygusal durumlar ve stres kaşıntı ve döküntüyü artırabilir.
2. Kimyasal Tahriş Edicilerden Uzak Durun
Tahriş edici maddelerden (kimyasallar,
çözücüler, sabun, deterjan, güzel kokular, cilt bakım ürünleri, bazı
kumaşlar ve sigara) kaçınmanız gerekiyor.
- Yeni satın aldığınız tüm elbiseleri giymeden önce yıkayınız. Formaldehid ve diğer tahriş edici kimyasallar yeni yapılmış elbiselerde bulunabilir.
- Diğer kumaşlara nazaran daha az tahriş edici olan pamuk veya pamuk karışımlı elbiseler giyinin. Rahatsız ediyorsa giysilerin etiketleri çıkarın. Dikiş yerleri kaşıntı yapıyorsa, evdeyken giysileri tersyüz giyinin. Yün veya tahriş edici kumaşlardan sakının.
- Çamaşır deterjanınız tahriş edici geliyorsa, kokusuz ve boyasız deterjanlar kullanın. İkinci bir durulama çamaşır deterjanındaki deterjan kalıntılarının giderilmesine yardımcı olabilir.
- Güneş yanmalarından kaçının. Yüksek faktörlü koruyucu güneş kremi kullanın. Güneş kreminiz tahriş edici ise, yüz için geliştirilmiş diğer ürünleri veya güneş kremlerini deneyin.
- Yüzdükten sonra duş yapın ve nemlendirici uygulayın.
3. Evinizin Sıcaklığını ve Nemini Uygun Hale Getirin.
Aşırı sıcaklık ve rutubet atopik
dermatitli kişiler için problem olabilir. Aşırı sıcak ve aşırı nemden
kaynaklanan terleme cildi tahriş edebilir. Düşük nem ciltten su kaybına
yol açar. Bu durum kuruluğa ve cilt tahrişine yol açar.
- Yaşadığınız ortamı rahat bir sıcaklık ve nem düzeyinde tutun.
- Egzersiz yaparken ve sıcak havalarda gevşek, geniş ve seyrek dokumalı kıyafetler giyinin.
4. Alerjenlerden Kendinizi Koruyun
Alerjiler atopik dermatit
semptomlarınızı başlatabilir veya kötüleştirebilir. Alerjik reaksiyon
gösterdiğiniz şeylere karşı alabileceğiniz birçok önlem vardır.
5. Besin Alerjileri Egzemayı Kötüleştirir
Besin alerjileri atopic dermatitli
hastaların yarısına yakınında bulunabilir. Çocuklarda süt, yumurta, yer
fıstığı, buğday, fındık, soya, balık ve kabuklu deniz ürünleri egzemayı
tetikleyebilir. Mutlaka bir alerji ve immünoloji uzmanı tarafından
değerlendirilmeniz gereklidir.
6. Duygu durumunuz ve Stres, Egzemanızın Şiddetini Etkileyebilir
Duygu ve stres atopik dermatite yol
açmaz, ancak kaşıntı ve kaşınmaya neden olabilir. Kızgınlık, düş
kırıklığı ve utanma kızarma veya kaşıntıya yol açabilir. Stresler
kaşıntı-kaşınma döngüsüne yol açabilir ve durumu daha da
kötüleştirebilir.
- Hastalığınızla daha iyi mücadele etmek için hastalığınızla ilgili olabildiğince fazla bilgi öğrenin.
- Aile bireyleriniz ve arkadaşlarınızın destekleyici olmasını sağlayın.
- Olumsuz durumları nasıl tedavi edeceğinizi öğrenin.
- Duygu ve stresle mücadelenizde yardım alın.
7. Enfeksiyonlara karşı dikkatli olun
Cilt enfeksiyonları atopik dermatitli
kişiler için sık sık problem oluştururlar. Bulaşıcı organizmalar
(bakteriler, virüsler, mantarlar) çoğu kez cilt üzerinde sayıca normalin
üzerinde seyreder. Kaşınan veya tahriş olan cilt daha kolay bir şekilde
iltihaplanır.
Cilt enfeksiyonlarının belirtileri:
- Artan kızarıklık
- İltihap dolu şişlikler veya sızıntı
- Uçuklar ve ateş
Neler Yapılabilir;
- Herhangi bir enfeksiyon belirtiniz varsa hemen doktorunuzu arayın.
- Enfeksiyonu muayene etmek amacıyla doktorunuzun önerdiği eylem planını takip edin.